Yeşil Kahvenin İçeriği ve Özellikleri

Yeşil kahve, karbonhidratlar, protein ve yağ gibi makro besinlerin yanı sıra kafein, trigonelin ve klorojenik asit gibi küçük bileşenler içerir. Fenolikler, klorojenik asitler ve kahverengi pigmentler doğal antioksidan kaynaklarıdır. Yeşil kahvedeki yüksek polifonik maddeler ve özellikle içindeki klorojenik asit çok önemlidir. Yeşil kahve, vücut kütlesi, kan şekeri ve lipid seviyeleri, kan basıncı, kardiyovasküler hastalıklardan korunma üzerinde etkileri olan klorojenik asit de dahil olmak üzere antioksidan aktiviteye sahiptir.

Yeşil Kahve Tüketiminin Yaygınlaşması

Ancak bu aktif moleküllerin toksikolojik etkileri, dozları, miktarları, vücutta kullanımı, avantajları ve dezavantajları gibi birçok konunun incelenmesi gerekir. İçerdiği polifenoller nedeniyle doğal bir antioksidan kaynağı olan kahvenin hoş tadı ve kokusudur. Sudan sonra dünyada en çok tüketilen içeceklerden biridir. Dünyada her yıl 800 milyardan fazla fincan kahve tüketiliyor. Özel kahve işletmelerinin, restoranların ve atıştırmalıkların yaygınlaşmasıyla birlikte kahve tüketimi hızla artıyor. Kahve tüketimi, özel kahve işletmelerinin, restoranların ve fast food zincirlerinin yaygınlaşması nedeniyle hızla artıyor.

Kahve ve Ekonomik Önemi

Aromatik ve eşsiz tadından sorumlu 700'den fazla bileşiği içeren kahve, dünyada en çok tüketilen içeceklerden biridir. Aynı zamanda en önemli besin ürünüdür. Dünyada ticareti yapılan ve tüketilen hammaddeler arasında ham petrolden sonra ikinci sırada yer alır. Dünya kahve üretimi 1950'den bu yana yaklaşık %100 artmıştır. Kahve, Rubiaceae familyasına ait olup yağışlı, ortalama sıcaklığı 18-24 °C olan ve don olmayan bölgelerde yetiştirilir. Rubiaceae familyasının birçok alt cinsi olmasına rağmen Coffea Arabica ve Coffea canephora ticari açıdan önemli türlerdir. Arabica kahvesi kahve üretiminin yaklaşık %90'ını oluştururken, Canephora'da bu oran %9'dur.

Kahvenin Sağlık Üzerindeki Etkileri

Kahve, koruyucu sağlık etkileriyle halk sağlığına etki eder. Antioksidan özelliği olan fonksiyonel bir gıda olan kahve, kanser, diyabet ve karaciğer hastalıkları sıklığını azaltır, Parkinson hastalığına karşı korur ve ölüm riskini azaltır. Son yıllarda içerdiği bileşenler nedeniyle fonksiyonel gıda olarak tanımlanan yeşil kahve, tüketimi giderek yaygınlaşan popüler bir ürün haline gelmiştir.

Yeşil Kahve ve Sağlık

Yeşil Kahvenin Bileşenleri

Yeşil kahve, çiğ, kavrulmamış, işlenmemiş ve doğal kahve meyvesidir. Günümüzde kilo vermeye çalışan kişilerin tercihi olan yeşil kahve, antioksidan ve diğer sağlık azaltıcı özellikleri nedeniyle tercih edilmektedir. Kahvenin hastalık riskini azaltma ve önleyici özellikleri, bileşimindeki kafein, klorojenik asit ve kafeik asit gibi zengin fitokimyasallarla ilişkilidir.

Yeşil Kahve ve Hipertansiyon

Yeşil kahve çekirdeği özütü farelerde hipotansif etkiye sahiptir ve iç organ yağını ve vücut ağırlığını azaltır. Bu etkiler yalnızca klorojenik asitler ve türevleriyle değil, aynı zamanda kafein, teofilin ve teobromin, kafetol, kahweol, tokoferoller ve trigonellin gibi biyoaktif bileşiklerle de ilişkilidir. Ayrıca yeşil kahve çekirdekleri, kafeik ve ferulik asitler gibi hidroksisinnamik asitler ve klorojenik asitler (CGAs) adı verilen kinik asit esterleri içerir. Bu bileşenler antiinflamatuar ve antimutajenik özellikler gösterir.

Yeşil Kahve ve Kanser

Tümörler, kardiyovasküler ve romatolojik Yeşil kahve ve mate çayının düzenli tüketiminin kanser hücreleri üzerinde antiproliferatif etkilere sahip olduğu bildirilmiştir.

Kafeinin Beyin Üzerindeki Etkileri

Kafeinin Alzheimer hastalığı üzerindeki etkileri farklı mekanizmalarla açıklanmaktadır. Birincisi, kafeinin beyinde beta sekretaz salgılanmasını artıran yolu bloke ederek beta amiloid birikimini azaltabilmesidir. İkinci mekanizma ise kafeinin tau hiperfosforilasyonu ve presenilin 1/gama sekretaz aktivasyonu ile ilişkili GSK-3 izoformlarını baskılayabilmesidir.

Yeşil Kahve ve Diğer Fizyolojik Etkiler

Yeşil kahvenin hafif hipertansiyonlu bireylerde kan basıncını düşürdüğü, obez ve hafif kilolu bireylerde vücut ağırlığı kaybı sağladığı ve yemek sonrası kan şekeri artışını azalttığı bilinmektedir. Bunların yeşil kahvedeki klorojenik asidin etkisiyle gerçekleştiği düşünülmektedir. Yapılan çalışmalar yeşil kahvenin antioksidan aktiviteye sahip olduğunu göstermiştir.

Güvenli Tüketim Miktarları

Günde 3-4 fincan yeşil kahvenin sağlık üzerinde yararlı etkileri olsa bile tüketilen kafein miktarına dikkat edilmeli ve günlük maksimum güvenli doz olan 400 mg'ı aşmamaya dikkat edilmelidir. EFSA önerilerine göre hamile ve emziren kadınlar günde 200 mg'a kadar kafein tüketebilir. EFSA önerilerine göre, kafein tüketimi sağlıklı yetişkinler için günde 400 mg'a kadar güvenlidir.

Sonuç

Sonuç olarak, günde 3-5 fincan kahve tüketimi, aktif bir yaşam tarzı ve sağlıklı bir diyetle tutarlı çok çeşitli istenen fizyolojik etkilerle ilişkilidir ve bu tüketim miktarı sağlıklı yetişkinler için güvenlidir (hamile ve emziren hariç).   Diyetisyen  Elif Özyılmaz