Kafein, dünyamızda çpk popülerdir. Çay ve kahve neredeyse her gün hayatımızda bulunur. Hipertansiyon, koroner arter hastalığı, aritmi ve kalp yetmezliği gibi
kardiyovasküler rahatsızlıklar milyarlarca hastayı etkiler. Kafeinli içeceklerin çeşitli yaygın kardiyovasküler rahatsızlıklarla ilişkili kardiyovasküler etkilerine dair hasta odaklı bir inceleme sunmayı amaçlıyoruz. Orta düzeyde çay ve
kahve alımının zararlı görünmediği ve koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği ve aritmi gibi birçok kardiyovasküler rahatsızlıkta faydalı olabileceği sonucuna vardık. Çay ve kahve Amerika'da her gün tüketilmektedir. "Uyarıcı" özellikleri nedeniyle, bazı hastalar ve doktorlar özellikle kardiyovasküler hastalık varlığında kafeinli içeceklerin alımına karşı temkinlidir. Ancak bu durum Amerikalılar için farklıdır. Amerikalılar için 2015-2020 Beslenme Kılavuzları, günde 3-5 fincan kahve tüketimiyle tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık riskinin azaldığını buldu.
Kafein İçeren İçeceklerin Miktarları
Bir metilksantin alkaloidi olan kafein, çayda (1 fincan ∼45 mg), kahvede (1 fincan ∼95 mg) ve enerji içeceklerinde (genellikle daha yüksek konsantrasyonlar içerir) bu miktarlarda bulunur. Tepe konsantrasyonlarına, kafein alımından 1 saat sonra ulaşılır ve yarı ömür ∼6 saattir.
İçecek Kafein (g) Hacim (mL)
- Bir fincan sıcak çikolata: 10 mg / 250 mL
- Arizona yeşil buzlu çay: 15 mg / 470 mL
- Arizona siyah buzlu çay: 32 mg / 470 mL
- Coca Cola pire birası: 32 mg / 375 mL
- Bir fincan Lipton yeşil çay: 35 mg / 150 mL
- Bir fincan Lipton siyah çay: 55 mg / 150 mL
- Starbucks Café Latte – kısa: 75 mg / 236 mL
- Red Bull Enerji içeceği: 80 mg / 250 mL
- Buzlu kahve: 99 mg / 500 mL
- Espresso kısa: 106 mg / 25 mL
- Starbucks Café Latte – büyük: 150 mg / 473 mL
- Monster Enerji içeceği: 160 mg / 473 mL
- Wired X344 Enerji içeceği: 344 mg / 473 mL
- Fixx Enerji içeceği: 500 mg / 591 mL
Kafeinin Kan Basıncı Üzerindeki Etkisi
Kahveden hemen sonra kan basıncında akut yükselmeler bildirilmiştir, ancak bu devam etmemiştir. Hipertansif bireylerde yapılan 5 randomize çalışmanın meta-analizinde, 200-300 mg kafein sistolik kan basıncını akut olarak 8 mmHg'ye (95% CI 5,7-10,6 mmHg) ve diyastolik kan basıncını 5,7 mmHg'ye (95% CI 4,1-7,4 mmHg) düşürmüştür. Ancak, bu tolerans hızla gelişir ve sadece 2 hafta sonra bu dozlarda kafein alımına devam edilmesiyle kan basıncı etkisinde bir fark gözlenmemiştir.
Hipertansif Bireylerde Çay ve Kafein Tüketiminin Etkisi
Akut ortamda idrar kafein metabolitlerinin analizi, idrar kafein atılımının her iki katına çıkmasıyla sistolik kan basıncında küçük ancak önemli (~1 mmHg) azalmalar olduğunu göstermiştir. Hipertansif hastalarda siyah ve yeşil çay tüketimi kan basıncında genel düşüşlerle ilişkilendirilmiştir. 10 randomize çalışmanın meta-analizinde, çay tüketimiyle sistolik ve diyastolik kan basınçlarında önemli azalmalar (~2 mmHg) gözlemlendi.
Kahve ve Kafein Tüketiminin Glikoz Metabolizması Üzerindeki Etkileri
Düzenli kahve ve kafein tüketimi glikoz homeostazı üzerinde yararlı etkilere sahip olabilir. Kahve tüketimi gastrik inhibitör polipeptidi ve gastrointestinal peptitlerin salgılanmasını artırır ve glukagon benzeri peptit-1 salınımını azaltarak ince bağırsak glikoz emilimini azaltır. Anti-inflamatuar biyobelirteçler (adiponektin) IL-4, IL-10 ve proinflamatuar medyatörlerde (IL-1β ve TNF-α) azalma ile artar ve pankreas β-hücre iltihabını azaltan antioksidan fenollerle ilişkilidir.
Tip 2 Diyabet ve Kahve Tüketimi
Bu mekanizmalar, kahve içenlerde tip 2 diabetes mellitus (T2DM) insidansındaki doza bağlı azalmanın olası açıklamasıdır. 1.109.272 çalışma katılımcısı ve 45.335 yeni T2DM vakası içeren 28 prospektif çalışmanın meta-analizinde, günde bir fincan kahve içenlerin, içmeyenlere kıyasla T2DM riski daha düşüktü. En düşük risk, kahvenin kafeinli veya kafeinsiz olmasına bakılmaksızın günde 6 fincan tüketenlerde gözlendi.
Kafeinin Kilo Üzerindeki Etkileri
Akut ve alışılmış kafein tüketimi kilo alımını önlemede faydalıdır. Tüketimden 4 saat sonra kafein lipid dönüşümünü iki katına çıkarır ve enerji harcamasını %13,3 ± 2,2 oranında artırır. Hayvan çalışmaları, polifenollerin ve kafeinin uzun süreli tüketiminin leptin seviyesindeki azalmaya bağlı olarak obeziteyi önleyebileceğini ve böylece açlığı bastırabileceğini göstermektedir.
Kafein ve Kilo Kaybı
32 randomize çalışmanın meta-analizi, çay tüketiminin 8-12 hafta boyunca yaklaşık 1 kg'lık genel hafif kilo kaybı ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Özellikle yeşil çay içeren çalışmalarda, kafein ve kateşinlerin genel fayda açısından sinerjik olduğu kilo kaybı bildirilmiştir.
Kahve Tüketiminin Kardiyovasküler Sağlık Üzerindeki Etkileri
Geniş ölçekli kesitsel çalışmalar da
kahve tüketimi ile obezite arasında önemli bir ters ilişki olduğunu göstermiştir. Danimarka'da 9 yıl boyunca takip edilen 83.436 kişi üzerinde yapılan bir kohort çalışması, günde 1 ila 4 fincan kahve tüketmenin, kahve içmeyenlere kıyasla diyabet, obezite ve metabolik sendromda önemli azalmalara yol açtığını bulmuştur.
Kahve ve Lipit Düzeyleri
Filtrelenmemiş kahvenin kısa süreli tüketimi, serum trigliseritlerini, kolesterolü ve LDL'yi artırıyor gibi görünmektedir. Ortalama 45 gün boyunca kahve içen 1017 kişiyi içeren 12 randomize çalışmanın meta-analizinde, toplam kolesterolde (8,1 mg/dL), LDL'de (5,4 mg/dL) ve trigliseritlerde (12,6 mg/dL) önemli artışlar gözlenmiştir. HDL için geçerli değildir.
Sonuçlar ve Öneriler
Hafif ila orta düzeyde kafeinli içeceklerin düzenli tüketimi, özellikle günde 2-3 fincan kahve veya çay, diabetes mellitus, ateroskleroz, kalp yetmezliği, aritmiler ve ölümler dahil olmak üzere çeşitli kardiyovasküler hastalıklarda güvenli görünmektedir. Özellikle enerji içecekleri şeklinde yüksek dozda kafeinin akut tüketiminden kaçınılmalıdır.
Diyetisyen Elif Özyılmaz
